Stellenbosch het 4 stories oor Libertas
Oude Libertas is 'n bekende amfiteater met 'n gewilde ‘slow market'.
Klein Libertas is 'n teaterkompleks wat onlangs afgebrand het.
Libertasstraat is geleë in die woonbuurt Karindal.
Libertas Parva is ‘n reeks historiese geboue in Dorpstraat.
Meer interessante feite oor oor elk:
Oude Libertas
Oude Libertas was een van die heel eerste plase in Stellenbosch.
Die eerste eienaar van die plaas was ‘n sekere Jan Bombam, wat die grondbrief in 23 Nov 1689 ontvang het (4 jaar nadat Stellenbosch amptelik ‘n dorp geword het). Die plaas het 44 morg grond beslaan, omtrent 37 hektaar in vandag se terme.
Sy opvolger Hans Jurgen Grimpe het die plaas in 1692 bekom, en was een van die vier manne wat gekies is om op die eerste ‘heemraad’ te dien (heemraad = 'Home council"). Die ander 3 was Gerhard vd Bijl, Henning Husing en Hendrik Elberts).
Libertas was ook die plaas waarop Stellenbosch se eerste brug gebou is. Die heemraad het ‘n plek op Grimpe se plaas identifiseer (die hoek van die Eersterivier en Dwarsrivier), en het die eerste publieke brug daar aangebring (die "plankenbrug").
Adam Tas was ook 'n eienaar van Libertas plaas, nadat hy met Grimpe se weduwee getrou het. Volgens oorlewering het die naam Libertas vir hom ‘n spesiale betekenis omdat dit sinspeel op sy gevangenisskap in die kasteel se kerker. Tas + vryheid (liberty) = LiberTas.
Vandag is Tassenberg wyn een van die mees bekende wynprodukte wat in die kelders oorkant Oude Libertas, by Distell, vervaardig word.
Klein Libertas
Die Klein Libertas teatergroep het in die 1960s ontstaan.
Vir die eerste paar jaar het die klub in die ou Vredelust wynkelder van meneer en mev Krige bymekaargekom (in Dorpstraat). Die stigters van die Libertas teatergroep was Charles Johnman, Myril Ginsburg, Marie Malherbe, Marie van Heerden en Jane Turner. Die ‘kelderteater’ in Dorpstraat was so eenvoudig dat mense baiekeer hul eie stoele na die opvoerings gebring het. Ligte en rekwisisie is eers jare later aangeskaf. Die toneelklub se visie was om ten minste een publieke teateropvoering per jaar te hê, behalwe vir interne opvoerings (Drie eeue bl. 403).
Toe die plaas Vredelust in 1967 verkoop is, het die munisipaliteit die stal van die plaas Bergzicht gekies as die nuwe ligging van die teater. Bergzicht plaza se naam kom ook van hierdie historiese plaas.
Deur die jare het Klein Libertas teater ‘n geweldige rol gespeel in die gemeenskap en 'n gevestige kultuursentrum geword.
Op 13 Junie 2015 is die hele teater in ‘n brand verwoes is. Besoek hul website vir meer info.
Libertas Parva
Libertas Parva is nie net een gebou nie, maar ‘n gebouekompleks en monument. Dit word gekenmerk aan die groot hout wynpers wat sigbaar is vanaf die R44 kruising.
Die pragtige ry wit huise in Dorpstraat 25-33 vorm ook deel daarvan.
Die oudste gebou in die kompleks dateer uit die omgewing van 1783, en sy geuwels uit 1819. In die laat 1960’s is die erf deur die Rembrandt groep gekoop. Dit is ook in 1977 as nasionale gedenkwaardigheid verklaar.
Bronne:
Stellenbosch drie Eeue (1979)
http://oudelibertas.co.za/news/
http://www.kleinlibertasteater.co.za/index.php/about-us/about-the-theatre
https://sahris.sahra.org.za/sites/default/files/gazettes/9-2-084-78.pdf
https://www.artefacts.co.za/main/Buildings/bldgframes.php?bldgid=7655
www.stellenboschheritage.co.za http://www.stellenboschheritage.co.za/wp-content/uploads/Stellenbosch-Conservation-Strategy_Part_2.pdf